สารพันปัญหาเรื่องโรคอ้วน

พญ. กิเริ่น โซนี่

1. โรคอ้วนคืออะไร

โรคอ้วนเป็นสภาวะทางการแพทย์ที่มีการสะสมไขมันในร่างกายมากถึงขนาดที่อาจมีผลเสียต่อสุขภาพ ทำให้มีอายุสั้นลง และมีปัญหาสุขภาพเพิ่มขึ้น หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง

2. จะทราบได้อย่างไรว่าเราเป็นโรคอ้วนหรือยัง

การพิจารณาว่าบุคคลใดอ้วนนั้นพิจารณาจาก

2.1. ดัชนีมวลกาย (BMI: Body mass index) ซึ่งเป็นการวัด มีค่าเท่ากับน้ำหนัก (หน่วยเป็นกิโลกรัม) หารด้วยส่วนสูง (หน่วยเป็นเมตร) ยกกำลังสอง

รูปประกอบจาก www.bangkokhospital.com

2.2. ปริมาณไขมันสะสมในร่างกาย โดยใช้เครื่อง Body Composition Evaluation

2.3. การวัดรอบพุงตามเกณฑ์มาตรฐาน

ค่าปกติของเส้นรอบเอวสำหรับผู้หญิง ไม่ควรเกิน 80 เซนติเมตร หรือ 32 นิ้ว
ค่าปกติของเส้นรอบเอวสำหรับผู้ชาย ไม่ควรเกิน 90 เซนติเมตร หรือ 36 นิ้ว

3. อันตรายจากโรคอ้วนมีอะไรบ้าง

ผู้ป่วยที่น้ำหนักตัวเกิน และเป็นโรคอ้วน จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะต่อไปนี้

โรคระบบหลอดเลือดหัวใจ และ หลอดเลือดสมอง
โรคเรื้อรังในกลุ่ม เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง
โรคนิ่วในถุงน้ำดี
โรคข้อกระดูกเสื่อม
โรคระบบทางเดินหายใจ เช่นมีปัญหาในการหายใจ มักเป็นโรคนอนหลับแล้วหยุดหายใจ (Sleep apnea)
โรคมะเร็งหลายระบบ เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งลำไส้ใหญ่
ปัญหาทางด้านสังคม ทั้งกับตัวผู้ป่วยเองและครอบครัว และมีความเสี่ยงเพิ่มต่อโรคซึมเศร้า

4. ทำไมเราถึงอ้วน

จริงอยู่ที่ว่า กรรมพันธุ์เป็นส่วนหนึ่งที่เป็นปัจจัยส่งเสริมให้อ้วนได้ แต่ในความเป็นจริงแล้ว โรคอ้วนมักเกิดจากการที่ร่างกายเราได้รับพลังงานมากกว่าใช้พลังงาน นั่นคือ จากพฤติกรรมของคนเราเองที่กินมากเกินไป ไม่ค่อยออกกำลังกาย แต่ก็มีส่วนน้อยของผู้ป่วยโรคอ้วนที่มีสาเหตจากการที่มีฮอร์โมนผิดปกติ หรือกินยาบางอย่างเช่นยากลุ่มเสตียรอยด์

5. อ้วนแล้วจะลดน้ำหนัก ได้อย่างไร

แนวทางการรักษาน้ำหนักตัวเกินและโรคอ้วนของแพทย์ ขึ้นกับหลายปัจจัย เช่น สาเหตุโรคอ้วน อายุ สุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย ทั้งนี้ การรักษาโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกินมักใช้หลายๆวิธีการร่วมกัน ซึ่งวิธีการรักษาโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกินมีตั้งแต่

5.1. การปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต (การควบคุมปริมาณและประเภทอาหาร และ การออกกำลังกาย)

5.2. การใช้ยาลดการอยาก อาหาร/ยาลดความอ้วน

5.3. การผ่าตัดกระเพาะอาหาร (Bariatric surgery) ซึ่งในการแนะนำการผ่าตัด จะขึ้นกับดุลพินิจของแพทย์ และปัจจัยต่างๆดังกล่าวแล้วในตอนต้นของหัวข้อนี้